Tutkular ve Cikarlar

Siyasal iktisadin taninmis isimlerinden Albert O. Hirschman, kapitalizmin sekillenmekte oldugu on yedinci ve on sekizinci yüzyillardaki düsünsel havayi inceleyerek, cok uzun süre günah sayilan maddi cikar pesinde kosmanin nasil olup da hayatin merkezine oturdugu sorusuna cevap ariyor.
Kapitalizmin yükselisine farkli bir yorum getiren yazar, Marksist ve Weberci düsüncenin ortak paydasi olan kopus fikrine degil, eski ile yeni arasindaki süreklilige vurgu yapiyor. Montesquieu, James Steuart, John Millar, Adam Smith gibi düsünürlerin görüslerini inceleyen Hirschman, yasanan uzun süreli ideolojik degisimi icsel bir sürec olarak tanimliyor ve uzun bir tarihsel dönem boyunca zit kavramlar olarak tanimlanmis tutku ve cikarlarin, Adam Smith tarafindan ayni kefeye konmasiyla birlikte koskoca bir düsünce zincirinin hafizalardan silindigine isaret ediyor. Kapitalizmin eksiksiz insan kisiliginin gelismesine engel oldugu yolundaki elestirileri ele alirken, on dokuzuncu yüzyil öncesinde kapitalizmin zaten hükümdarlarin ve diger soylularin tutkularini bastirma ve daha az yönlü, öngörülemezligi azalmis, tek boyutlu bir insan kisiligi yaratma amaciyla savunulduguna dikkat cekiyor. Keynes gibi birakiniz yapsinlar ideolojisi savunucularinin savlarinin da, kapitalizmin gerici yüzünü göstermesinden önce hakim olan herkesin kendi cikarinin pesinden kosmasi iyi bir düzen saglayacaktir fikrinin bir tekrarindan ibaret oldugunun altini ciziyor.
Düsünce tarihinin bu kitapta ele alinan bölümü hakkinda bilgi edinmek, kapitalizm üzerine yapilacak calismalara ciddi ölcüde katki saglayacaktir.