Milli Mücadele Döneminde Devlet - Toplum Iliskisi ve Ceteciligin Niteligi Üzerine Notlar

Balkanlarin kaybi Osmanli Imparatorlugunun en gelismis yörelerinin de kaybidir. Bu sadece bir toprak kaybi ya da Osmanli Imparatorlugunun kücülmesi degildir. Bir anlamda Balkanlarin kaybi Osmanli Imparatorlugunu ekonomik ve sosyal bakimdan cok daha baska bir Imparatorluk yapmistir. Belki daha homojen, daha Türk, daha Müslüman bir cografyaya adim atilmistir ama imparatorlugun genelinin gelismislik düzeyi belki de yüz yillik bir gerileme yasamistir. Baska bir deyisle Osmanli Imparatorlugu birdenbire daha ilkel bir ortalama ile kalmistir. Balkanlarin kaybinin bu niteligi rakamsal bilgilere ulasmak zorunlulugundan dolayi cok islenmis degildir. Buna ragmen 1913 yilinda ortalama insan ömür beklentisi sadece 32- 33 yildir ki bu genel olarak Ortacag Avrupasi icin verilen bir rakamdir. Dolayisiyla Balkanlarin kopusu ile elde kalan Osmanli cografyasi birkac büyük kent ve kiyi kesimi haric, bin yildir disa kapali ve bin yil öncenin kültürel-iktisadi alt yapisinin üzerinde bicimlenen zihinsel düzlemdeki büyük bir kitlenin cogunlugu olusturdugu bir cografyadir. Bugün yasadigimiz kültürel ikiligin, acikcasi bir ulus olmaya cok uzak iki ayri medeniyet cizgisinin varliginin temel nedeni de budur. 1950lerden itibaren neredeyse bin yillik kozasindan cikmaya baslayan bu kitlenin kisa sürede bir ulus potasinda öteki ile kaynasmasini beklemek dogru degildir. Iktidar kentlere akan ve bin yildir tüketmeye ac kalmis bu büyük kitlenin, zihniyetin elindedir ama bu kesimin tutkuyla bagli oldugu üretim, batiyla eklemlenmis olan öteki kesimdedir. Dolayisiyla Türkiyenin mevcut tarihsel celiskileri sözünü ettigimiz bu celiski ile 2018 yilinda daha da katmerli hale gelmis görünmektedir. Devletin bize tarihten miras kalan komprador niteliginin yarattigi devlet-halk uzakligi, bugün devleti elde etmis görülen zihniyet ile bati üretim kanallari ile eklemlenmis kesim arasindaki uzaklik ile pekismistir. Bu siyaseten istenmeyen sonuclar üretebilecek bir birikmedir. Osmanlidan kopusun Batiya en yakin iktisadi-kültürel cografyadan baslamasi bizi düsündürmelidir.
Birinci Dünya Savasinin yarattigi sarsintilari daha iyi taniyabilirsek günümüzdeki sarsintilari daha iyi tanimlayabilir ve üstesinden daha rahat gelebiliriz