Evliya Tezkireleri - Tezkiretül-Evliya

Sebebini bilmiyorum ama, ta kücüklügümden beri bu zümrenin sevgisi ruhumda dalgalanip durmakta, sözleri her zaman gönlümü ferahlandirmaktadir. Kisi sevdigi ile beraberdir hadisinde isaret olunan hususa bel baglayarak, sflerin sözlerini derleyip ortaya koydum. Cünkü öyle bir zamanda yasiyoruz ki, bu tarz sözler büsbütün perde arkasinda kalmakta, iddiacilar mana ehlinin kiliginda ortaya cikmakta ve gönül ehli kibrit-i ahmer gibi aziz ve nadir bulunur bir hale gelmektedir. Feridüddin Attar Bir milletin veya toplumun inanis, düsünüs ve duyus üslubunu, toplumsal bir varlik olarak yapisini, bu yapinin belli basli özelliklerini tanimak icin o milletin olusmasina etki eden klasik eserlere dikkat kesilmek gerekir. Tasavvuf tarihinin önemli yazarlarindan Feridüddin Attarin tek mensur eseri olan Tezkiretül-Evliya da böyle bir klasiktir. Basta Anadolu olmak üzere bircok bölgedeki tarikat ehlinin tasavvufi kanaat ve inanislari ya dogrudan ya da tercümeler yoluyla Tezkireye dayanmaktadir. Feridüddin Attar bu eserinde Cafer-i Sadikla baslayip Hallac-i Mansura kadar sflerin hal tercümelerini, manevi tecrübelerini, yasadiklari vecd hallerini anlatmakta, sözlerini ve aciklamalarini nakletmektedir. Tasavvufa yönelik siddetli tepki ve elestirilerin yumusadigi bir dönemde yasayan Attar, tasavvufi meseleleri ve telakkileri öncesine nazaran daha acik bir sekilde ortaya koyma imkanina sahip olmustur. Attarin dönemine kadar müellifler tepkiler dolayisiyla, dis görünüs itibariyle seriata aykiri gözüken ve ilk bakista din hükümlerle catisir izlenimini veren tasavvufun tartismali meselelerini eserlerine almamislardi. Attar ise sflerin yasadigi manevi hayati oldugu gibi aksettirerek tasavvufun daha rahat ve serbest bir ifadeye kavusmasini saglamistir. Evliya Tezkirelerinde yeseren tasavvuf anlayisi, Mevlana ve ondan sonraki mutasavviflarla geliserek devam etmis, özünü aynen muhafaza ederek türlü türlü ifadelere bürünmüstür.