Ticari Kapitalizmin Kisa Tarihi

Kapitalizmin küresel tahakkümünü tesisi Shem meslekten
olmayanlar hem de Marksist tarihciler tarafindan hala
büyük ölcüde 18 yüzyil Britanyasinda belirleyici atilimini
yapan sanayi kapitalizmiyle iliskilendirilmektedir.
Tarih Olarak Teoriyle tanidigimiz Jairus Banaji bu yeni
calismasinda yüzyillar öncesine gidiyor ve bu sicramadan
önce, emegi ve üretimi dünya ölceginde simdiye kadar
nadiren takdir edilen bir ölcüde yeniden düzenleyen uzun
erimli bir egilime dikkatleri cekiyor ticari kapitalizm.
Merkezinde sadece Avrupanin oldugu bir resimden cikip,
cok merkezli, sinirlarin akiskan oldugu, canli modern
öncesi dünyanin kapilarini araliyoruz. 8 yüzyildan beri
Guangzhouda ticaret yapan Müslüman tüccarlarin
kantonlarini, 1216da Iskenderiyede kaydedilen 3000
Avrupali tüccari, Konstantinopolisin ve daha sonra
Istanbulun ticari hakimiyeti icin savasan Cenevizlileri,
Venediklileri ve Ispanyol Yahudilerini taniyoruz. Karsimizda
sürekli hareket halinde olan, birbirine bagli ve sanayi
öncesi kapitalizm tarafindan giderek daha fazla tahakküm
edilen bir dünyanin zengin ve küresel bir portresi
beliriyor. Banajinin cizdigi manzarada, Avrupanin dünya
egemenligine yükselisi essiz bir dehaya isaret etmez,
daha ziyade ticari kapitalizmin devlet gücü ile belirgin bir
sekilde kaynasmasindan dogan yeni bir bicimin yükselisini
gösterir.