Kizil Kahkaha

Dünya cildirdiginda böyle gülmeye baslar
Rus disavurumculugunun en önemli isimlerinden biri olan Leonid Andreyev, Kizil Kahkahada yalnizca savasin fiziksel yikimini degil, insan ruhunda yarattigi onulmaz tahribati da gözler önüne serer. Kizil Kahkaha, kursunlarin bedenleri de zihinleri de paramparca ettigi bir cinnetin adidir. Artik savas cepheden tasmis, evlerde, sokaklarda, gazetelerin sayfalarinda da sürmektedir. Bir askerin daginik notlari, ölümünün ardindan, sivil kardesi tarafindan tamamlanir. Ancak savasin dehseti, yalnizca mermi yagmuru altinda kalanlari degil, disarida kalanlari da ele gecirir. Cephede ve sivil hayatta, aklin sinirlari giderek bulaniklasir.
1904-1905 Rus-Japon Savasinin gölgesinde yazilan bu romanla Andreyev, yaklasmakta olan küresel felaketin habercisi niteliginde bir anlatiyla Birinci Dünya Savasinin doguracagi dehseti yillar öncesinden sezdirir. Kizil Kahkaha, hem savas edebiyatinin hem modern psikolojik anlatinin en carpici örneklerinden biri olarak kabul edilir. Andreyevin bu karanlik basyapiti, savasin büyüttügü deliligin, korkunun ve duyarsizlasmanin unutulmaz bir tasviridir.