Babürlü Hükümdari Hümayun Sahin Özel Kayitlari

Nasrüddn Muhammed Hümayn Sah 1508-1556, Babürlü Devletinin kurucusu, Emir Timurun besinci göbekten torunu Babür Sahin oglu ve halefi. Saltanati döneminde 1530-1556 Hindistan, Afganistan ve Pakistanin bazi bölgelerine hükmetti. Bir dönem Hindistan tahtini kaybedince, Irana sigindi. Yeniden Hindistanda Türk Devletinin varligini devam ettirmek icin cok mücadele etti ve izledigi politikalar neticesinde basari saglayarak tahtina tekrar kavustu. Hükümdarligi boyunca fethettigi topraklari genisletmeye calisti, bu azmi neticesinde önemli bir devlet adami ve cesur bir kumandan olarak tanindi. Tüm bu mücadeleler ve calkantili iktidari sürecinde Hümayn Sahi yalniz birakmayan, Ibrikci Basi su tasiyicisi Mihter Cevher Aftabci, yasanilan olaylari ve gözlemlerini büyük titizlikle ve seffaflikla Tezkiretül Vakiyat-i Hümayn adli eserinde topladi.
Mihter Cevher Aftabci, görevinin verdigi avantajlari en iyi sekilde kullanarak Hümayn Sahin karakteri ve mizacini inceleme firsatini yakalamis, yaklasik 20-25 yil boyunca hizmet ettigi efendisinin hayatiyla ilgili, kimilerine önemsiz gelebilecek en kücük detayi bile kaydetmistir.
Tezkiretül Vakiyat-i Hümayn, XVI. yüzyilda Hindistan, Afganistan, Pakistan ve Iran cografyasinda vuku bulan hadiseler ve söz konusu yerlerin cograf-siyas yapisi hakkinda bilgiler iceren müstesna bir eserdir. Kisisel nitelikteki ayrintilarin yani sira, cagdas siyas olaylara dair de pek cok referansla doludur. Öte yandan Cevher, Hümayn Sah ile Iran Sahi arasindaki farklari bize anlatan tek kisi olarak bilinmektedir. Eser, Hümayn Sahin padisahliga nail olmasindan ölümüne kadar gecen sürecte 1530-1556 Babürlüler Devletinin siyas-asker faaliyetleri, kisileri ve özellikle de Hümayn Sahin Safevlere sigindigi döneme dair verilen bilgiler acisindan da önemli tarih bir belgedir.