Büyük Fetih

Osmanogullarinin ele aldigi, Fatihle, Yavuz gibi dahi devlet adamlarinin siyas tarihe insan zekasinin harikalarindan biri halinde tevdi ettikleri devlet anlayisi, merkeziyetci ve otoriteli devletti. Ayni zamanda hukuk-i ibaddan hükümdari siddetle mesul edici totaliter esasa dayaniyordu. Önce merkeziyetci idi. Üc kitaya yakin devlet ülkesini bir merkeze simsiki bagliyordu. Eski Roma Imparatorlugunun koyu merkeziyetciligi bizde adalet ve mesuliyet prensiplerine bagli olarak akla hayret veren bir hukuk ve ahlak nizami icinde yasatilmakta idi. Bu devletin diger karakteri otoriteli olusudur. Lakin onda otorite yani am iktidar, ortacagin Ingiltere Kralligiyla, Papalik devletinde oldugu gibi hükümdarin keyf ve iradesinden dogma degildir. Halkin dimagini teskil eden ilmiye sinifina yani münevverlere dayanir ve her hareketinden Allaha hesap vermege mecburdur. Ancak bu hesap verme mecburiyeti, bu sorumluluk sadece ahirete birakilmak suretiyle hükümdarin ferd iradesine terk edilmemistir. Bu devletin ücüncü bir karakteri hür bir totalitarizme dayanmis olmasidir. Yani bu devlet, halkin bütün ihtiyaclarina uzanir ve onlari karsilamaya calisir. Hukuk-i ibaddan siddetle mesuldür.