Türk Topculugunun ABCsi - 14.19. Yüzyil

Barut Avrupanin icadi degildir fakat Avrupa ve Bati dünyasinin icadi barutun gücü sayesinde olmustur. XIV. yüzyilin sonunda ortaya cikan ilk atesli silahlar XVI. yüzyila gelindiginde tamamen sistemlesti ve Avrupanin okyanus ötelerini kolonize etmesinde belirleyici oldu.
Osmanlilar bu süreci bastan itibaren yakindan takip ettiler ve bu sayede XVI. yüzyil sonuna kadar sinirlarini muazzam ölcüde genislettiler. Hindistan ve Endonezya gibi ulasilmasi ve kontrolü güc uzakliklara da atesli silah deneyimlerini aktararak destek verdiler. Öyle ki, bazi Osmanli silah isimleri Hindistani asip Cince ve Japoncaya dahi yerlesti. Ne yazik ki bu öngörü ve basari XVI. yüzyildan sonra sönmeye basladi cünkü Avrupada silah teknolojileri tamamen bilime dayali hale gelirken Osmanli cografyasi bilimi tamamen geri plana atmisti.
Avrupanin atesli silahlari gelistirme sürecinin erken evresinde, cüsseli toplara seytani terimler ve mitolojinin korkunc yaratiklari ad olarak verilirken, kücük ölcekli toplara ise yirtici kus türleri uygun görülmüstü. Osmanlilar özellikle XV. ve XVI. yüzyilda atesli silah teknolojilerini transfer ederken orijinal isimlerini bazen yuvarladilar bazen de kendileri ürettiler. Toplarin adlari yerine caplari üzerinden tasnif edilmesi Avrupada XVI. yüzyilda sistemlesince Osmanlilar da dönemin karmasik ölcüleriyle bunu sistemlestirmeye calistilar. O zamanin topculari isimlerin ve ölcülerin neyi anlattigina vakiftilar fakat bu vakitten itibaren degisen teknolojiyle birlikte eski Osmanli top adlarinin kökeni, manasi ve bicimlerinin ne oldugu unutulmaya baslandi. Osmanlilarin plan, cizim ve teknik anlatimlardan yoksun arsiv kayitlari, tarih yazimindaki edebilestirme ve efsanelestirme gelenegi ile birlesince, eski toplar hakkinda arastirma yapanlara bulmaca ve karmasadan ibaret bir yigin kaldi. Üstelik atesli silahlar basli basina teknik bir konu olup ayni zamanda askeri perspektiften bakabilmeyi de gerektirdiginden, Osmanli top cesitleri ve bunlarin teknik öyküleri hususunda pek cok hatali tasvir yapildi.
u kesindir ki; Türk tarihine ait teknik malzemelerin tipoloji ve kronolojisini aciklayarak üc boyutlu tasvirini yapmak zaruri olmakla birlikte bilimin öksüzü olmaya devam etmektedir. Olaylarin tarihini yazmakla malzemenin tarihini yazmak bambaska seylerdir. Mesele malzeme olunca tarihci olmak, malzeme Türk dönemi olunca da arkeolog olmak yeterli degildir. Bunlara arkeoloji, sanat tarihi, tarih ve askeri acidan bakabilmek icin bir ömür vermek gerekiyordu. Ben verdim