Tarihin Kaynaklari - Ders Notlari

Tarihcilik, arastirici tarihciligin icinde vardir. Ancak bazi tarihciler, olaylari sosyal olaylar acisindan degerlendirdigi icin bu konuyu incelemek zorunda kaldik. Sosyal tarihciligin Türkiyede görülmesinin nedeni, sosyolojinin Türkiyede tarihle birlikte incelenmesinden kaynaklanmaktadir. Avrupada sosyoloji, felsefeden ayrilarak ayri bir ilim dali haline gelmistir. Islam dünyasi ve Türkiyede ise sosyolojinin böyle bir felsefi gelenegi yoktur. Batida sosyoloji, felsefi düsüncenin toplum ve devlet meselesine egilmesi sonucu dogmustur. Türkiyede ise sosyolojinin felsefi bir gelenegi olmadigi icin sosyal olaylar tarihin bir parcasi olarak düsünülmüstür. Bu sebeple sosyal meselelerle ilk olarak tarihciler ilgilenmislerdir. Islam dünyasinda da durum hemen hemen aynidir. Ibn Haldunun Mukaddime adli meshur eserinde, tarihin icinde sosyoloji incelenerek, tarihi olaylarda sosyal olayin rolü belirtilmistir. Ahmet Cevdet Pasa tarihi sosyolojik olarak ele alan bir tarihcidir. Tarih-i Cevdet adli eserinde insanlarin bir arada yasamaya zorlayan iki sebebi anlatir. Cevdet Pasa, medeniyet kavraminin iki anlami oldugunu, ortak faydanin insanlari toplum halinde yasamaya zorlandigini, ic ve dis kötülüklerden korumak kaygisiyla devlet kurmalarinin sart oldugunu yazar. Cevdet Pasaya göre, halk kisisel ve kamu haklarini devlete birakarak onun hükmüne razi olur. Toplum hayatinin ilerlemesi ve karmasiklasmasiyla yeni ihtiyaclar ortaya cikar. Devlet yönetimi, yetenekli devlet adamlarina verilir. Bundan dolayi tarihi bilmek, olaylarin sebeplerine inmekle mümkün olur. Sosyal tarihcilere göre de olaylarin temel sebebi sosyal olaylardir. Bir devlet kurulurken veya zayiflayip yikilirken, olaylarin arkasindaki sosyal, siyasal ve ekonomik sebeplere bakilmalidir.