Hasan-i Basri Kiraati ve Kuran Tefsirine Katkisi

Islam ilimlerin olusum seyrinde önemli bir role sahip olan erken dönemdeki ilm birikimin ilerleyen dönemlerdeki sürecleri de genellikle etkiledigi görülmektedir. Kuran tilavetinin kadim köklerini anlayabilmek ve okuyus farkliliklarinin özellikle tefsir, fikih ve kelam ilimlerindeki yansimalarini gözlemleyebilmek kiraat alanindaki calismalarla mümkün olabilmektedir. Bu tespit sadece sahihmütevatir addedilen kiraat vecihleriyle sinirli olmayip saz kabul edilen kiraat vecihleri hakkinda da gecerlidir. Zira tarih boyunca -istisnalar bir kenarda tutulacak olursa- alimler genellikle hem sahihmütevatir hem de saz kiraat vecihlerini yorum faaliyetinde istihdam etmislerdir. Bu durum onlarin, saz kiraatlere yönelik dislayici bir bakis acisina sahip olmayip bu okuyus vecihlerine tefsirde olumlu bir deger yüklediklerinin acik bir kanitidir.
Tabn neslinin en seckin sahsiyeti olarak bilinen Hasan-i Basrye nispet edilen kiraat vecihleri kiraat tasniflerinde ittifakla saz kategorisinde degerlendirilmistir. Bununla birlikte kiraat-i asereye dört kiraatin ilave edilmesiyle olusturulan on dört kiraat icerisinde yer almis ve diger saz kiraatler arasinda ayricalikli bir konuma sahip olmustur. Nitekim anilan kiraat vecihlerinin kaynaklarda en fazla zikredilen ve tefsir faaliyetinde hüccet ve delil olarak basvurulan kiraatler arasinda olmasi bunu gösterir. Bu calismada öncelikle Hasan-i Basr kiraati olgusu bir bütün halinde tespit edilmeye calisilmis, ardindan tefsir literatüründe bu kiraat vecihlerinin nasil ele alindigi ve Kuran tefsiri acisindan ne ifade ettigi incelenmeye calisilmistir.