Mai ve Siyah

Bak su gökyüzüne, ne görüyorsun, mailiklerden olusan bir deniz... Gözlerinle onun icine girmeye calis; o mailikleri yirtmak icin ugras, ne görüyorsun Mai... Daima mai... Degil mi Sonra bak ayagimizin altindaki topraga, ne buluyorsun Donmus, simsiyah bir renk... Of O siyah tabakalari parcalayarak iceriye bak; in, in, in, ne kadar inebilmek mümkünse o kadar in; ne buluyorsun O siyahliklar icinde ne buluyorsun Siyah... Daima siyah degil mi Iste öyle bir sey yazmak istiyorum ki yukari bakilsa mai ve daima mai; asagi bakilsa siyah, daima siyah... Bir sey ki mai ve siyah olsun.
Halid Ziya Usakligil, Türk edebiyatina dil, üslup ve roman teknigi itibariyle yenilik getiren, Edebiyat-i Cedide Toplulugunun nesir sahasindaki en önemli temsilcisidir. Onun olgunluk dönemi eserlerinden ilki Mai ve Siyahtir.
Mai ve Siyah romani, hayatta istedigi hicbir seyi basaramamis, hayalperest bir genc olan Ahmet Cemilin romanidir. Ahmet Cemil, tüm vaktini edebiyat dünyasina yenilik getirecegini düsündügü siiriyle gecirmek isterken, gecim derdiyle polisiye romanlar cevirir, zengin cocuklarina özel dersler verir. Gazete sahibi olmak isterken kiz kardesi Ikbalin ölümüyle sarsilir, babasindan yadigar kalan evin elinden gitmesi karsisinda caresiz kalir. Son olarak maddi imkansizliklar nedeniyle duygularini acamadigi Lamianin bir subayla nisanlandigini ögrenmesiyle yikilir. Sonuc olarak hayata karsi yenik düsen Ahmet Cemil, bir tasra memuriyetiyle Istanbulu terk etmekten baska care bulamaz. Mavi bir gökyüzünün elmas yagmuru altinda, dogmasini bekledigi ümit günesini görmeye calisan Ahmet Cemilin nasipsiz ve bahtsiz ömrü siyah bir geceyle neticelenir.
Yazildigi dönemin sosyal hayatina dair önemli ayrintilar iceren Mai ve Siyah, Türk romaninin babasi kabul edilen Halid Ziyanin kaleminden cikmis gercek bir klasiktir.