Metatarih

20 ve 21 yüzyila damgasini vuran metatarih saviyla günümüz tarihciligine yön veren ve tarihcilikte linguistic turn olarak bilinen dilsel dönemecin nüvesini atan Hayden White, senelerce ders kitabi olarak okutulan bu kitabinda on dokuzuncu yüzyilin tarihsel bilinc bicimlerini cözümlüyor. Modern tarihyazimi ekollerine nüfuz edip edeb teknikleri kullanarak cok yönlü bir tarihyazimi anlayisinin yolunu acan ve yayimlandigi 1973 yilindan bu yana tarihyaziminin dogasini anlamak icin temel kaynaklardan biri addedilen Metatarihte White, tarih metinlerin arkasinda devasa bir yapisal muhteva oldugunu savunuyor. Metatarihsel unsuru teskil eden bu örtülü poetik ve linguistik icerigin yetkin bir tarihsel anlati icin gereken kipler ile olusturuldugunu örneklerle acikliyor. Buna göre bir tarihyazimi süreci, tarihsel belgede yer alan olaylar silsilesinden vakayinamelerden hareket ederek bir anlati kurmak icin cesitli teknikler icerir ve kurulan bu anlati ile olaylarin tarihsel düzlemi arasinda bir baglanti kurulur. Bu tarihsel sürecin canlandirilmasi icin de belirli bir linguistik sablon uygulanir. Bu sürecte tarihcinin calismasini metafor, kapsamlama, metonimi ve ironiden olusan dört temel poetik kipe dayali kurallar bütünü belirler. Bu bütün; argümantatif, sahneleme ve ideolojik icerim düzeylerinde farkli tarihyazimi stratejilerine baglanabilir. Metatarih, tarih disiplinini olgusal hakikat statüsünden cikarip anlatiyi tarihselligin özü olarak ele aliyor, bunu yaparken de yöntem kullanimini sirasiyla Hegel, Michelet, Ranke, Tocqueville; Marx, Burckhardt, Nietzsche ve Croce gibi tarihciler ve tarih felsefecileri özelinde inceliyor.