Büyük Selcuklu ve Eyyübilerde Siyaset Eksenli Sünni Faaliyetler

Hicri V. asir, siyasetin mezhep eksenli olusturuldugu bir döneme denk gelmektedir. Bu asirda faaliyet gösteren Büyük Selcuklular ve onlardan kisa bir süre sonra tarih sahnesine cikan Eyybilerin Sünn siyaseti bircok acidan benzerlik göstermektedir. Büyük Selcuklular, Sünn Abbas hilafetine tehdit olusturan Ismal Fatim Devleti basta olmak üzere Si olusumlarla mücadele etmistir. Selcuklularin baslattigi bu mücadeleyi Eyybiler, Fatim hilafetini yikarak zirveye eristirmistir. Her iki devlet de tesis ettikleri medreselerle Esariligi desteklemis, onun Sünniligin merkezine yerlesmesini saglamistir. Su var ki Eyybilerde Esarilik, Selcuklularda oldugu gibi sadece Safiilierin degil; Malik, Hanef ve bir kisim Hanbelnin de destekledigi itikadi bir mezhep olmustur. Öte yandan Eyybiler, Sünn mezhepleri bulusturmaya gayret etmis; bütün fikh mezheplerin ilmi faaliyetlerini gerceklestirebilecekleri müesseseler kurmus, yani sira farkli mezheplerin ayni cati altinda ders okutmalarini saglamistir. Selcuklular döneminde temeli atilan felsefe karsitligi ve tasavvufun Sünn dünyada güclenmesi gibi bazi durumlarin sonuclari, Eyybiler döneminde daha net ortaya cikmistir. Fatimilerin ideolojisini olusturan Batiniligin dayandigi neo platonist felsefeden dolayi, Eyybiler döneminde ciddi bir felsefe karsitligi olusmus, bu durumun Esariligin seyri üzerinde de önemli etkileri olmustur. Öte yandan Eyybiler döneminde tasavvuf, tam anlamiyla halka inebilmistir. Ayrica devletin denetimine alinarak avam halki kazanmada ve Silikle mücadelede önemli rol oynamasi saglanmistir.