Yapay Zeka Caginda Algoritmik Is Iliskileri

19. yüzyil düsünürü Frederic Bastiat, ünlü Mum Yapicilari Dilekcesinde Fransiz hükümetine absürt bir öneride bulunur Mum üreticilerini korumak adina günes isigini yasaklayin Dilekcede, tüm pencerelerin ve diger isik girislerinin kapatilmasi talep edilir; böylece insanlar daha fazla mum ve lamba yagi satin almak zorunda kalacak, ekonomi canlanacak, devlet daha fazla vergi toplayacaktir. Bu sarkastik önerilerle dolu alegorik anlatim, Endüstri 4.0 ile yapay zeka, algoritma ve insansi robot teknolojilerinin is iliskilerinde kullaniminin, iscinin temel hak ve özgürlüklerine müdahale ve etkisini anlamak bakimindan güclü bir metafor sunmaktadir.
Bugün de benzer bir ikilemle karsi karsiyayiz Dördüncü Sanayi Devrimi ve Büyük Verinin gelisimiyle birlikte, ise alim, özgecmis taramalari, algoritmik yönetim, gözetim ve performans degerlendirme süreclerinde iscinin ekonomik gelecegi üzerinde geri döndürülemez etkileri olan kararlar yapay zeka ve algoritmalar araciligiyla alinmakta; bu durum, seffaflik ve objektiflik konusunda ciddi endiseleri beraberinde getirmektedir.
Ricky Gervais, Armageddon isimli insanligin sonu temali stand-up gösterisinde yapay zekanin insanlik icin en büyük varolussal tehdit oldugunu söylerken, nüktedan bir tavirla Robotlar ne zaman tam anlamiyla insan olacak sorusunu sorar ve ironik bir sekilde Hastalik izni aldiklarinda diye cevap verir. Bu hicivli tespit, yapay zekanin yalnizca bir teknolojik devrim degil, ayni zamanda is gücü ve isci haklari acisindan olasi bir distopyanin habercisi oldugunu düsündürmektedir.
Bu calismada yazar Av. Kardelen Canak Bozoflu, yapay zeka ve algoritmalarin kara kutu özelliginin iscinin temel hak ve özgürlüklerine, ayrimcilik yasagina ve is hukukunun temel ilkelerine etkilerini cok yönlü bir bakis acisiyla ele almaktadir. Dijital teknolojilerin is iliskilerinde yarattigi dönüsüm, ulusal ve uluslararasi düzenlemeler cercevesinde ele alinarak, algoritmik yönetimin ayrimci etkileri, seffaflik sorunlari ve Büyük Veri odakli insan analitiklerinin hukuki sonuclari degerlendirilmektedir. Bu kapsamda, otomatik fesih ve performans algoritmalarinin yarattigi bilgi asimetrisi ve insan haklari ihlalleri dikkate alinarak, bütüncül bir koruma cercevesi olusturulmasi icin politika yapicilara etkili ve sürdürülebilir öneriler sunulmaktadir.