Das Kapital

ÖZET 
 
Karl Marx'in Felsefi ve
Ideolojik görüsleri:
Marksizm, standard
felsefi süreçten farkli olarak düsünüsün disinda eylemi de içerir (Marx,
praksis ve felsefeyi birlestirerek, Marksizm'i "praksis felsefe"
vasfina bürümüstür, buna göre Marksist felsefe düsünüs ve faaliyeti birlikte
gerçeklestirir). Ölümünden
sonra Lenin, Mao, Stalin ve Troçki gibi
liderler Marksizmi çesitli sekilde yorumlamislar ve bu yorumlarin
sonucu ortaya koyduklari hareketler Leninizm, Maoizm gibi isimlerle
adlandirilmistir. 
 
Marx'in felsefesi:
Marx'in felsefesinin
dayanak noktasi insanin dogasi ve toplum içindeki yeridir. Hegelci
diyalektigin yardimiyla insan dogasinin degismezligi kavramini reddeder.
Burada kastedilen insan dogasi, fizyolojik ihtiyaçlar degil; insanin toplum
içinde yarattigi hareket ve davranis biçimidir. Bunu da "tarihsel
süreç" ve "doga" kavramlarini bir arada ele alarak yapar. Sosyal
kosullarin davranisi belirlemesi, doganin insanin davranisini belirlemesinden
önce gelir. Ama bu insan dogasinin varligini reddetmez,
yabancilasma teorisi bunun üstüne kurulur. Insan emegi kaçinilmaz olarak
dogal bir kapasite gerektirir ama bu da insan bilincinin aktif rolüne sikica
baglidir:
 
Örümcek, isini
dokumaciya benzer sekilde gördügü gibi, ari da petegini yapmada pek çok mimari
utandirir. Ne var ki, en kötü mimari en iyi aridan ayiran sey, mimarin,
yapisini gerçekte kurmadan önce, onu hayalinde kurabilmesidir. 
-Kapital, 1. Cilt, Üçüncü
kisim, 7. bölüm, 1. Kesim 
 
Marx'in tarih analizi,
tarim toplumlarinda toprak ve kürek, sanayi toplumunda madenler ve fabrikalar
olarak sayilabilen yani bir malin üretimi için dogrudan gerekli üretici
güçler ve bu üretim araçlarini kullanan insanlarin kurdugu sosyal ve
teknolojik iliskileri tanimlayan üretim iliskileri arasindaki ayrima
dayanir. Bu ayrim ve bag üretim biçimini olusturur. Marx, Avrupa'da
üretim biçiminin degismesiyle birlikte feodalizmden kapitalist üretim
biçimine geçildigini söyler. Marx üretici güçlerin, üretim iliskilerinden
daha önce geldigini ve daha hizli degistigini söyler. Felsefenin
Sefaleti çalismasinda bu durum söyle yer alir:
Toplumsal iliskiler,
üretici güçlere siki sikiya baglidirlar. Yeni üretici güçler saglamak için
insanlar kendi üretim biçimlerini degistirirler; kendi üretim biçimlerini
degistirmek, yasamlarini kazanma yollarini degistirmek için de bütün toplumsal
iliskilerini degistirirler. Yeldegirmeni size feodal beyli toplumu verir;
buharli degirmen ise, sinai kapitalistli toplumu.
 
Marx toplumdaki
siniflarin bu üretim biçimlerine bagli olarak olustugunu söyler. Bir sinifi
olusturan insanlar kendi istekleri yahut bilinçleriyle bir araya gelmis
degildir. Her sinifin da kendi çikarina farkli bir istegi vardir, bu da
toplumda çatismaya yol açar. Insanlik tarihinin en kalitimsal özelligi sosyal
siniflarin çatismasidir:
 
"Simdiye kadarki bütün
toplumlarin tarihi, sinif savasimlari tarihidir."
Marx, insanlarin kendi
emek gücü ve bunla olan iliskisiyle de
ilgilenmistir; yabancilasma sorunu özellikle Genç Marx'in
ilgilendigi bir alandir. Kapitalist sistemde insan kendi dogasina
yabancilasmasiyla, hem kendi emegine hem üretim sürecine hem de sosyal
iliskilerine karsi yabancilasir. Kapital'de yerini daha ayrintili biçimde
tanimladigi meta fetisizmine birakir.
Tarih anlayisi:
Marx'in tarihsel
materyalizm kurami toplumun her zaman temel olarak -üretim iliskileri ve
buna bagli olarak ekonominin sistemin dinamigi oldugu- maddi kosullara göre
belirlendigini öne sürer. Insanlar öncelikle "yasamlarini sürdürmek
gayesiyle içmek, yemek, barinmak ve giyinmek" gibi gereksinmeleri
karsilamak için iliskiye girer. Marx ve Engels, Bati toplumlarinin
gelismesini ve gelecegini, birbirini takip eden ilk dört döneme ayirir ve
besinci olarak gelecekte yasanacagini varsaydiklari komünizm dönemini öngörür:
 
Ilkel komünizm: Avci ve toplayici dönemde, paylasilan
mülkiyete ve ilkel demokrasiye dayanan kooperatif asiretler, kabileler.
Kölelik: Toplumun kabileden sehir devlete geçtigi, köleligin, özel
mülkiyetin ve aristokrasinin dogdugu, tarimin yaygin oldugu
dönem.
Feodalizm: Kralin da dahil oldugu aristokrasinin yönetici sinif haline geldigi,
dinin önemli bir yer tuttugu üçüncü dönem.
Kapitalizm: Burjuva sinifinin yönetici, proletaryanin da
ezilen sinif oldugu, parlamenter demokrasinin yaygin olarak politik sistem
oldugu, piyasa ekonomisinin isledigi ve üretim araçlarina agirlikla özel
mülkiyetin sahip oldugu dönem.
Komünizm: Isçilerin devrim yaparak kapitalistleri kovdugu ve devletsiz,
sinifsiz, mülkiyetsiz bir toplumun yarattiklari besinci dönem.
 

Karl Marx, 5 Mays 1818'de Almanya'nn Rhine Eyaleti'nin Trier kasabasnda dodu. Orta öretimini Trier'de tamamlad. Bonn ve Berlin üniversitelerinde hukuk örenimi görürken tarih ve felsefeyle ilgilendi, Hegelci E. Gans'n derslerini izledi. 1841'de "Demo-kritos'un ve Epikuros'un Doa Felsefelerinin Farkllklar" adl doktora tezinde, dinin maddecilik açsndan eletirisini yapt. Sol Hegelcilere katlarak Bauer kardelerle dostluk kurarken, bir yandan da Feuerbach'n etkisinde kalp 1842'de, muhalefetteki radikal burjuvalar tarafndan kurulan Rheinische Zeitung gazetesinin yaz ileri yöneticiliini yapt.Saint-Simon, Fourier, Proudhon gibi yazarlar okuyarak Fransz sosyalizmini tanmaya çalt. 1843'te çocukluk arkada Jenny von Westphalen ile evlendi. Ei Johanna "Jenny" von Westphalen (12 ubat 1814 - 2 Aralk 1881) Karl Marx'n ei ve Ber-lin'deki Friedrich-Wilhelms-Universität isimli üniver-sitede profesör olan Johann Ludwig'in (Baron von Westphalen) kzdr, ince uzun boyluydu, büyüleyici yeil gözleri ve kumral saçlaryla çevresindekileri hay-ran brakyordu. Saçlarn bazen ensesinde toplar, bazen de salverirdi. Zarif ve aydnlk bir yüzü vard."