93 Harbi 1877-1878 Osmanli - Rus Savasi

Bir Esaret, Bir Yoksulluk, Bir Ölüm
93 Savasi, modern Rusya ve Türkiyenin tarihinde önemli bir dönüm noktasidir. Türk tarihinde sebep oldugu sarsintilarin yaninda asil önemlisi, bu pahali zafer Rusyada da toplum ve siyaset hayatinda büyük sarsintilar ve calkantilar yaratti.
Ilber Ortayli
19. yüzyil, Osmanli Imparatorlugunun asker, siyas ve ekonomik bakimdan zayifladigi; büyük güclerin, özellikle Avrupa merkezli imparatorluklarin, ic isleyisine müdahil olmaya calistigi sancili bir dönemdi. Bu asirda Rus Imparatorlugu, Panslavizm ideolojisinin yükselisiyle, Balkanlardan Kafkasyaya dek Türk-Islam cografyasinda yayilmaci emeller pesindeydi. Hedef acikti Osmanlidan mümkün oldugunca fazla toprak koparmak ve Ücüncü Roma ideali dogrultusunda Istanbulu ele gecirmek.
Rumi takvimle 1293 yilina tekabül ettigi icin 93 Harbi olarak anilan 1877-1878 Osmanli-Rus Savasi, yalnizca bir asker yenilgi ya da diplomatik basarisizlik degil; binlerce Osmanli askerinin esaret, sefalet ve ölümle yüzlestigi büyük bir insanlik trajedisine dönüsmüstü. Rus ordulari batida Istanbul önlerine, doguda ise Erzurum surlarina kadar ilerledi. Osmanli Imparatorlugu, bu büyük savasin sonunda anayurt topraklarinin neredeyse ücte birinden vazgecmek zorunda kaldi; imparatorlugun dogu-bati eksenindeki asker direnci kirildi, siyas prestiji sarsildi ve en önemlisi, halk hafizasinda derin izler birakan bir maglubiyet bilinci olustu.
Mesut Karakulakin uzun yillara yayilan arsiv ve saha calismalarina dayanan 93 Harbi, savas esirlerinin izini sürerek bireyin gözünden imparatorluklarin cöküsüne bakiyor. Rus toplumunun Osmanli askerlerine yaklasimi, esir kamplarindaki gündelik hayat, etnik ve kültürel önyargilarin sekillendirdigi karsilasmalar ilk kez bu denli kapsamli ve titiz bir analizle ele aliniyor. Savas tarihciliginin alisildik kaliplarini kiran 93 Harbi; cepheden degil, esaret kamplarindan yazilmis mektuplardan, sürgün yollarindan ve sessiz tanikliklardan konusuyor.
Kültürel catismalarin, zihinsel sinirlarin ve kaybolmus hayatlarin hikayesi.
Savasin ve savasta unutulanlarin tarihi.
Esaretin, yoksullugun ve ölümün tarihi.