Aforizmalar

Oglu Cavit Ikbalin dedigine göre, M. Ikbal, 27 Nisan 1910 tarihinden itibaren bir deftere bazi sözler yazmaya baslar. Görünüse göre birkac ay boyunca yazmaya da devam eder ve sonra bilinmeyen bir nedenle birakir. Sair, Stray Reflections adini verdigi bu deftere; o sirada okudugu kitaplara ve yasadigi cevre hakkindaki duygu ve düsüncelerine, ögrencilik günlerindeki anilarina dair tuhaf notlar alir. Ikbal ara verse de, bu notlarin cogu ve sonraki yillarda yazmaya devam ettigi ek notlar 1932ye kadar alt kitanin farkli Ingilizce dergilerinde, gazetelerinde zaman zaman yer alir. Bu sekilde uzun zamana yayilan ve cogu da aforizmatik olan sözler ortaya cikmis olur.
Bu defter ve icerdigi sözler bize Ikbalin zihninin canliligini, zenginligini ve verimliligini görmemizi saglamaktadir. Burada onun ilgi alanlarinin cok yönlülügünü görürüz; sanat, felsefe, edebiyat, bilim, siyaset ve din gibi cok cesitli konulardaki görüsleriyle karsilasmaktayiz. Ayrica emperyalizmin, boyundurugu altindaki bir halk üzerinde olusturdugu psikolojik etkilerine de deginmektedir.
Okundugunda görülecegi üzere bu defterde ifade edilen düsünceler arasinda bir süreklilik yoktur cünkü bunlar sabit bir plana göre not edilmemistir. Yine de bu notlar, düsünürün kendisini etkileyen bircok fikir ve güce verdigi hizli ve hassas tepkileri yansitmakta ve karakterinin karmasikligini anlamamiza yardimci olmaktadir.
Ikbal, beklenmedik ve kiskirtici sözleriyle bizi sürekli sasirtan bir düsünürdür.
Türkiyeli okuru, Ikbalin anlam dolu aforizmalariyla karsi karsiya birakirken bir tavsiye yapmaktan da kendimi alamiyorum. Bence Ikbalin her bir sözü, birkac kisiyle birlikte okunmali ve üzerinde müzakere yapilmalidir. O zaman her bir söz insan gönlünde yer ettigi gibi, insan ufkunu da acacaktir.