Mezheplerin Tanrisi

Tanri kavrami bütün dinlerin en merkezi kavramini teskil etmektedir. Birkac istisnasi disinda genel olarak bütün dinlerde bir Tanri anlayisi vardir. Bu Tanri anlayislari dinin metinleri, kutsal kitaplari tarafindan tanimlanan ve iceriklendirilen teolojiler cercevesinde ortaya konulur ve hatta formüle edilir. Fakat bir din toplumla bulustugu andan itibaren din ve dini unsurlarin toplumda anlasilma bicimleri farklilasir ve farkli yorumlar ortaya cikmaya baslar. Hz. Peygamberin SAV irtihalinden sonra, gelisen sosyal olaylar muvacehesinde dinin yeni yorumlari ve ana gruptan ayrilmalar bas göstermistir. Nitekim erken siyasi ihtilaflardan Haricilik gibi bir yorum tarihteki yerini almistir.
Tarihsel sürec ilerledikce din icinde mahiyeti farkli gruplasmalarin olmasi kacinilmazdir. Cemaat, tarikat kadar mezhep de bu gruplasma tiplerinin basinda gelmektedir. Mezhepler ana dini yapinin icinden cikmis dini sistematik bicimde yeni bir yorumlama tarzi olarak bircok dinde kendisini göstermistir. Nitekim Islam geleneginde itikadi ve ameli acidan bircok mezhep bulunmaktadir. Burada bilhassa itikadi mezheplerin birbirlerinden teolojik yorumlar acisindan farklilastigi göz önüne alinirsa, Tanri tasavvurlarinin da farkli olabilecegi düsünülmelidir. Nihayetinde Islamin paradigmasina bagli olmakla birlikte, sürec icerisinde farkli sosyal saiklerin etkisiyle mezheplerin Tanri tasavvurlari farklilasabilmektedir. Nitekim Sünni ve Sia seklinde iki ekole blok bölünen Islam dünyasi, bu bloklarin kendi icinde mezheplerle cesitlenmesiyle de dikkat cekmektedir. Elinizdeki calisma Islamda farkli itikadi mezheplerin Tanri tasavvurlarini ve bu tasavvurlara etki eden sosyal faktörleri cözümlemek üzere düsünülmüstür. Bu baglamda ismi Mezheplerin Tanrisi ismiyle ete kemige bürünmüstür ki, temelde Islam mezheplerinin Tanri tasavvurlarini analiz etmek hedefindedir.