Enver Pasanin Esi Naciye Sultanin Hatiralari

Enver Pasa kendisi icin degil, evvela memleket sonra da benim icin yasadi. Bunu söylemekle kendime bir paye vermek istemiyorum. Bu adam kiminle evlenmis olsaydi, muhakkak surette sevdigi ve beraber yasadigi kadini bahtiyar ederdi. Dünyada Enver Pasa kadar memlekete ve ailesine bagli az erkek vardir. En meyus üzgün zamanlarinda bile eve geldigi vakit disaridaki dagdagali ve üzüntülü havayi beraberinde getirmezdi.
Herkes tarafindan magrur ve hasin olarak taninan kocam, dünyanin en munis ve mütevazi insaniydi. Azametten cok uzakti. Belki bilmeyerek ve istemeyerek, memleket hesabina birtakim politika hatalari yapmis olabilir, fakat vatanina asikti, kendine göre kurdugu ve dogru buldugu bir ideal icin sonuna kadar calismistir.
NACIYE SULTAN
Osmanli Imparatorlugunun tüm gücüyle ayakta kalmaya calistigi o son dönemde Enver Pasa ismi daima ön plandadir. O, Ittihat ve Terakki Cemiyetindeki liderligiyle, I. Dünya Savasindaki etkinligiyle, Harbiye Naziri ve Baskumandan Vekili olarak üstlendigi vazifelerle imparatorlugun tarih sahnesinden cekilmeden önceki son büyük komutanlarindan biridir. Öte yandan, 1914te Naciye Sultanla evlenerek Osmanli Hanedanina damat da olmustur.
Mektuplarin ve hatiralarin izi sürüldügünde, Enver Pasa ile Naciye Sultanin arasindaki büyük askin icinde memleket sevdasi, hasret, asalet, sadakat, zarafet gibi büyük erdemleri görmek mümkündür. Naciye Sultan; Enver Pasanin hem yoldasi hem de sirdasidir. O, Sultan Abdülmecidin torunu ve Sehzade Süleyman Efendinin kizi olmasi sebebiyle bir saraylidir. Dolayisiyla 3 Mart 1924te hilafetin ilga edilmesinin ardindan yurt disina sürgüne gönderilen hanedan üyelerinden de biridir.
Naciye Sultanin elinizdeki hatirati; saray hayati, evlilikler, Enver Pasanin sahsi hayati, sürgün yillari, degisen Istanbul ve insanlar üzerine önemli bilgiler icermesinin yani sira, zahmetli hayatina ragmen cocuklarinin mükemmel bicimde yetismeleri, yüksek tahsilli ve meslek sahibi, kültürlü kisiler olmalari icin bir saraylinin gösterdigi gayretlere dair de bulunmaz bir kaynaktir.