Örnek Bir Genc Olmak

19. yüzyilin ikinci yarisinda Tevfik Fikret ve Mehmet Akifle zirve yapan entelektüellerin kendi cocuklarini merkeze alarak örnekideal bir genc yetistirme düsüncesinin Osmanlidaki ilk örnegi olan Ishak Tokadnin Nazmul-ulm adli eseri, oglu Fazlullahin sahsinda örnek-bir-gencin deger ile-bilgi birlikteligini, icinde yasadigi cagin zihniyeti icinde insa etme projesidir.
Ishak Tokad, projesini ic ice gecmis daireler seklinde kurar. En genis dairede millet mensubiyetini verir millet-i Ibrahim; ikinci dairede ümmet mensubiyeti bulunur ümmet-i Muhammed; ücüncü dairede mezheb mensubiyeti yer alir ehl-i sünnet vel-cemaat; dördüncü daire ise mesrebe aittir Birgiv mesreb; besinci mensubiyet devlet, yani icinde yasanilan siyas yapidir. Bu siyas yapinin iki rüknü vardir; birincisi ilim yani en genis anlamiyla bilgi; ikincisi ise serat, en genis anlamiyla Islam. Müellif bir ferdin terbiye ve taliminde kamusal olan ile ferd olani birlikte düsünür. Kamusal olan fikih hukk ile ferd olan ise ahlak ve tasavvuf ile saglanir. Ancak tüm bunlarin ortaya cikmasi icin ferdin saglikli bir bedene sahip olmasi gerekir; bu nedenle koruyucu tib ilmi önemlidir. Bu cercevede Ishak Tokad mensup oldugu kültürün tarih tecrübesi isiginda terbiye ve talimini düsündügü örnek-bir-gencin kitap cografyasini da belirler. Bu kitaplik sadece okumak icin degil, ayni zamanda bir ömür boyu müracaat etmek icindir.