Bizans Yahudileri

Ortodokslugun ve Hellencenin hakim oldugu, kendini her
zaman gercek Roma olarak kabul etmis bir devletin
sinirlari icinde yasamakta olan Bizans Yahudilerinin
kültürel kimliklerinin dayandigi temel kaynaklar Musa
Yasalari ve diger kutsal metinlerle belirlenen dinsel
gelenek, Hellenistik Kültür ve Roma hukuku tarafindan
belirlenen kamusal kimlikti. Bizans Yahudileri kendi
hanelerinde veya komünyon sinirlari icinde Musa
yasalarina genel kamusal hayatta ise Roma hukukuna
bagli, Hellence konusan veya Hellenceye asina topluluklar
halinde yasamlarini sürdürmüslerdi. Baska bir deyisle
Hellenize olmus Yahudilerdi. Bizans Yahudileri, Roma
artik bildikleri Roma olmasa da kendilerini Roma yurttaslari
olarak görmeye devam etmislerdi. Yasadiklari tüm
baskilara ragmen onlar sonucta Romaliydilar. Ancak Dogu
Akdeniz Yahudi toplumu, kendilerine kategorik olarak
dinsel baski uygulamamis olan pagan Roma
Imparatorlugunun yerini, eskisinden oldukca farkli, yeni bir
Romanin aldiginin da farkindaydi. Theodosiusun 379
-395 Hiristiyanlik disindaki tüm inanc bicimlerini baski
altina alan kanunlari sonucunda Yahudilerin yasami
öylesine radikal boyutta bir degisim gecirmisti ki
Yahudilerin artik bilindik bir Romada yasamadiklari acik
bicimde görülmekteydi. Bu bakimdan onlarin Dogu
Romada degil, Hiristiyanlik tinisini yansitan Bizans
Imparatorlugunda yasadigini ileri sürmemiz konuyu daha
anlasilir kilmaktadir. Sonuc olarak Bizanstinistlerin tam
olarak baslangic noktasi belirleyemedikleri Yeni Roma,
Yahudiler nazarinda Constantinusun 324-337
Hiristiyanlarla uzlasmasi ile I.Theodosiusun 379-395
ayrimci yasalari arasinda bir dönemde dogmustur,
diyebiliriz. Bizans Yahudileri imparatorluk tarihi boyunca
birbirini takip eden baskici ve hosgörülü dönemler
yasadilar. Kimi dönem takibata ugradilar, kimi zaman ise
saray hekimligi ve finansmani onlara emanet edildi.
Yahudiler, tüm pagan kültlerin kayboldugu Ortodoks bir
imparatorluk icindeki Hiristiyan olmayan en büyük grup
olarak varliklarini bin yil boyunca sürdürmeyi basardilar.
Bu calismada bu ilginc toplulugun bin yila yayilan
serüveni, arkeolojik, filolojik ve tarihi belgeler isiginda
incelenmektedir.