Doga Tarihi - 28, 29 ve 30. Kitap

Yasli Pliniusun MS 23-79 bu eseri, antik dünyadaki saglikla ilgili bilgilere yer veren calismalardan biridir. O dönemde, tedaviler icin gelistirilen farkli yöntemlerle, sifanin, doganin nimetlerinde nasil arandigina, bulunan devalari kaydedip sistemlestirme cabalarina taniklik ederiz. Yasli Plinius dogaya bakisinda daima olaganüstü bir merak icindedir, birbirinden ilginc gözlemlerini aktarir. Yazar, bu kitaplarinda bizlere saglik konusunda Antik Yunan, Italya, Trakya, Anadolu, Iran ve Misirdaki önceki caglara ait uygulamalari ve sifalari ayrintilariyla betimler. Ayrica MS 1 yüzyil itibariyla Romada, bugünkü tip ve eczacilik dünyasini dogrudan ilgilendiren verilerin ansiklopedik olarak kayda gecirilmesiyle birlikte insanligin farmakololojik düzeyde nasil bir birikim sagladigini ve nerelerden gelindigini göstermesi acisindan da essiz bir eserdir. Büyü, sifa ve sifacilar üzerine bilgilerin aktarildigi bu eserde büyülü söz, tükürme, dokunma gibi unsurlarla insanin insana sundugu sifalarin ardindan sayisiz hayvan türünün sütü, idrari, kani, bagirsagi, beyni, cigeri, icyagi, safrasi, basi, ayagi vb. unsurlarinin; dereotu, un, rezene, nane, kekik, zambak, ökse otu, semizotu, geven otu vb. gibi bitkilerle birlikte cesitli usullerde sirke, bal, sarap, balmumu, arpa suyu, recine, türlü yaglara, suya ve zifte katilarak nerede ve ne sekilde kullanilacagi üzerine bilgiler verilmektedir. Böylece her türden agrilar, cilt, göz hastaliklari, yaralar, irinler, menenjit, epilepsi, yaniklar, kadin, cocuk hastaliklari, gut, varis vb. gibi bircok rahatsizliga karsi uygulanan tedavi yöntemleri gösterilmektedir.