Türkiyede Popülizm 1908-1923

Bu kitaba yönelik ilk calismalarim 1970li yillarin ikinci yarisinda basladi. Toplum ve Bilimin kuruculari arasinda yer alirken dergi sayesinde düsünce tarihine yönelik bir dizi makale yayinlama firsati buldum. 1977 yilinda derginin ilk sayisinda yer alan Türkiyede Solidarist Düsünce Halkcilik baslikli yazimi sonralari sürekli genisletip gelistirdim. Bu arada doktora tezi calismalarim sirasinda, Cihan Harbi yillarinda milli iktisatin solidarizmle baglantilarini görme firsatim oldu. Solidarizm ise popülizmin kapilarini acti.
Prof. Dr. Zafer Toprak
II.Mesrutiyet, alti yüz yillik bir imparatorlugun cöküs öyküleriyle bunalima sokuldugu bir dönemde yeni bir yapilanma sürecinin habercisiydi. Bir anlamda Osmanliya özgü aydinlanma cagiydi. 19. yüzyil pozitivizmi ve III. Cumhuriyet Fransasinin toplumsal düsüncesi, basta Parise siginmis Jön Türkler olmak üzere, Osmanli aydinini derinden etkilemisti. Diger bir deyisle Osmanli Devletinin cagdaslasma modeli büyük ölcüde Fransiz örneginden esinlendi. III. Cumhuriyet Fransasinin solidarist toplum anlayisi II. Mesrutiyet yillarina damgasini vuracak ve Cumhuriyet Türkiyesi ile birlikte cok partili döneme kadar sürgit devam edecekti.
Diger yandan, 19. yüzyilin ikinci yarisinda bir köylü toplumu olan Rusyada aydinlar halka dogru gitmisti. Geri kalmis bir ülkede, baskici bir rejime karsi modernist bir entelijansiya, nihilizmin ardindan popülizme, oradan da Marksizme yönelmisti. Batinin disinda yer alan gecikmis bircok ülkede, Rusyada halka dogru hareketini baslatanlar örnek alindi. Bu, Osmanli Imparatorlugu icin de gecerliydi.
Türkiyede bir ideoloji olarak halkciliga yönelik görüsler ilk kez Rusyadan gelen göcmenlerle, özellikle Yusuf Akcuranin Halka Dogru dergisinde gündeme gelmisti. 20. yüzyilin ikinci yarisinda bagimsizligini kazanan bircok ülkenin aydinlarinda görülen popülizm geleneginin ilk örneklerinden biri Osmanli popülizmi, ya da halkciligi oldu. Bu halkci düsünce Osmanli Imparatorlugundan Cumhuriyet Türkiyesine gecisin, ulus-devlet kurulusunun omurgasini olusturdu.
Prof. Dr. Zafer Toprak, Türkiyede Popülizm, 1908-1923 te Türkiyede halkcilik düsüncesinin köklerinin izini sürerken, II. Mesrutiyetten Cumhuriyete uzanan yillarin entelektüel panoramasini da cok genis bir yelpazede ele aliyor.