Abbasi Döneminde Bir Dünya Tarihi Anlatisi Kurmak - Mesudi ve Tarih Metodu

Abbasi döneminde hilafet merkezinin Samdan Bagdata nakledilmesi ve bu sürecte ilim merkezinin de degismesiyle Irak Tarih Ekolünün olusum süreci hiz kazanmis, neticede 39. yüzyilda Irak bölgesinde Medain, Ibn Kuteybe, Belazür, Yakb gibi önemli tarihciler ortaya cikmistir. Bu dönemde ayni zamanda Subiye hareketinin etkisiyle mevaliye dair bilgiler tarih kitaplarinda kendilerine daha cok yer bulmus, Arapca eserlerin Farscaya cevrilmesiyle Farsca Islam tarihlerinin ilk örnekleri yazilmistir. Yine Helenistik kültürün etkileri tarih kitaplarina bu dönemde girmeye baslamistir. Bu yüzyilin sonlarinda Bagdatta dünyaya gelen Mesd, eserlerini tüm bu izleri ve etkileri üzerinde tasiyan bir tarihci olarak vermistir. Dünya cografyasini ve üzerindeki devletlerin tarihini anlatan Mesdnin metinleri, genis bir mekani ve zamani kapsar. Ayrica seyahatleri vasitasiyla da bu cografyanin büyük bir kismini gezen müellifin gözlemleri, tarih anlatisinin önemli bir unsurudur. Böylece cografya basta olmak üzere edebiyat, kelam, astronomi, astroloji gibi pek cok ilmi ahbar catisi altinda tarih sahasi icine almis, bu ilimleri kronolojik dünya tarihiyle birlikte kaydeden bir anlati ortaya koymustur. Bu kitapta inceleme konusu edilen Mürcuz-zeheb ve et-Tenbih adli eserleri onun tarihi nasil ele aldigini ve kapsamini nasil belirledigini anlamak icin uygun bir zemin teskil etmektedir. Bu calismada Mesdnin eserlerinde öne cikan özellikler tespit edilerek tarihciligini aciklamak icin kuramsal bir cerceve cizilmesi hedeflenmektedir. Bu baglamda müellifin tarihci kimligi, eserlerindeki yazili ve sözlü kaynaklar, metodu, tarihin konusu ve Islam tarihindeki izdüsümleri incelenmistir. Böylelikle gerek Islam tarih yaziminda gerekse de bir dünya tarihi anlatisi kurmada, köklerini ahbar geleneginden alan bir metodolojiden bahsetme imkani dogmustur.