Het Proces Sneevliet 1917

Het artikel 'zegepraal', een jubelkreet over de Russische Februarirevolutie in het dagblad De Indiër in maart 1917 van Henk Sneevliet, voorman van de kleine groep linkse socialisten in Nederlands-Indië, leidde tot het eerste grote openbare politieke proces in de kolonie. De officier van justitie te Semarang achtte Sneevliets artikel opruiend op grond van de 'haatzaaiartikelen'uit het Wetboek van Strafrecht voor Europeanen em daagde Sneevliet voor het gerecht. De conservatieve Hollandse gemeenschap hoopte dat er eindelijk met de socialistische 'opruier'en revolutionair zou worden afgerekend. Het proces in november 1917 duurde vier dagen. Sneevliet voerde zelf zijn verdediging en hield een urenlang betoog tegen het Nederlandse koloniaal bestel. Hij werd schuldig bevonden, maar hiervoor echter niet strafbaar gesteld. Sneevliet werd ontslagen van rechtsvervolging. In december volgde echter, ook door de druk van de reactionaire pers, externering uit Nederlands-Indië vanwege zijn revolutionaire activiteiten. De overvloedig gedocumenteerde verdedigingsrede en het verslag van de procesgang werden door A. Baars en Sneevliet in januari 1918 gepubliceerd in een door henzelf beperkte oplage uitgegeven boek Het proces Sneevliet: De Sociaal-Democratie in Nederlandsch Indië. Deze unieke bron, waarvan slechts enkele bibliotheken een exemplaar bezitten, is in facsimilé herdrukt en door Fritjof Tichelman van een uitgebreide inleiding voorzien.

Emile Schwidder (1948) en Fritjof Tichelman (1929) werken beiden op de onderzoeksafdeling van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis te Amsterdam, waar zij zijn belast met de uitgave van de serie bronnenpublicaties over de geschiedenis van het socialisme in Indonesië aan het eind van de vorige en in het eerste kwart van deze eeuw. Tichelman publiceerde eerder onder andere Henk Sneevliet: Een politieke biografie (1974), The Social Evolution of Indonesia: The Asiatic Mode of Production and Its Legacy (1980) en Socialisme in Indonesië De Indische Sociaal-Democratische Vereeniging 1897-1917 (1985).