Büyük Selcuklular Döneminde Musulun Türk Valileri

Ortacag kaynaklarinin büyük cogunlugu günümüz Irak Türklerinin tarihine dair bilgiler aktarmaktadir. Bu bilgiler Türklerin Islam ordulariyla iliskilerine dayanmakta, Selcuklularin Iraka gelisine dek devam etmektedir. Büyük ölcüde Emevlerin Irak ve Horasan valilerinin gayretleriyle baslayan Irakin Türklerle bulusma süreci, bu dönemde bireysel girisimlerin neticesinde gerceklesmis, Abbas iktidariyla beraber cok daha teskilatli bir yapiya bürünmüstür. Özellikle Abbas Halifeleri Memn ve Mutasimin girisimleri neticesinde Iraka Türkistan, Horasan, Kafkasya, Kabulistan ve Zabulistan gibi cografyalardan cok sayida Türk gelmis, bölgeye vasil olanlar evvela asker, ilerleyen süreclerde ise sosyal hayatin ve idarenin hemen her kademesinde rol almayi basarmislardir.
Cografyaya intibakini tamamlayan Türklerin Irak ile iliskisi Abbaslerin merkezi gücünün zayiflamasiyla farkli bir boyuta evrilmis, gulamlik müessesesi yerini daha cok bireysel girisimlere birakmistir. Özellikle Büveyh öncesi X. yy sürecte Saman ve Ziyarlerle anlasmazlik yasayan Türklerin kendi iradeleriyle Iraka gelmesi bu durumun en güzel örnegi olmus, halifelerin idar yönden zayiflamasi zikredilen duruma katkida bulunmustur. Vaziyet Selcuklularin Iraka gelisine dek sürmüs, Tugrul Bey öncülügündeki Oguzlarin Bagdati zapti bölgedeki Türklerin kaderini derinden etkilemistir. Cünkü Oguzlarin bati yönlü fetih politikasi Irak Türklerinin agirlik merkezini Bagdat, Vasit, Basra, Tikrit ve Samerra gibi Irak sehirlerinden kuzeye kaydirmis, netice itibariyla Musul zaman icerisinde ön plana cikmaya baslamistir.