Eser-Rey Ihtilafinda Gumarinin Kevseriye Elestirileri

Islam tarihinde Safi ile baslayip mihne sonrasi varligini kabul ettiren ehl-i hadis dusuncesi ile daha cok Hanef mezhebi ile özdeslestirilen ehl-i rey arasinda yasanan ihtilaflar, delillere yuklenen anlam ve metodik farkliliklar etrafinda seyretmistir. Her iki grubun iddia ve savunulari pek cok muellif tarafindan inceleme konusu yapilirken gunumuzde de tartismalarin devam ettigi görulmektedir. Nitekim son dönemde Misirda gelisen tecdid eksenli bakis acilarinin yaninda ehl-i hadis kabul edebilecegimiz dusunce yapisini savunan Ahmed el-Gumarnin ö. 1960 ehl-i rey kabul ettigi Kevseryi ö. 1952 göruslerindeki tenakuzlari tespit ederek ilzam etme cabasi, ihtilafin devam ettigine isaret etmektedir. Kevsernin vefatindan sonra nesredilen Beyanu telbsilmufter Muhammed Zahid el-Kevser isimli eserinde Eb Hanfe basta olmak uzere bazi Hanefleri de tenkit eden Gumar, Kevsernin eserlerinden tenakuzlarini tespit etmeye calismistir. Ilmin Sureyya yildizinda olsa da Farislerden birinin ulasabilecegini ifade eden rivayet etrafinda bir tenkit gelistirmis, hadiste Eb Hanfenin kastedilemeyecegini savunmustur. Bunun disinda Kevsernin sahabe basta olmak uzere, mezhep imamlari ve ulemayi tan ettigini iddia etmis; hadis ve fikih usulune dair tenakuzlarina deginmistir. Eserinin ikinci bölumunde ise ravilere yönelik tenakuz iddialari öne surulmustur. Gumar önce Kevsernin bir rivayeti veya raviyi kabul ettigini tespit etmis akabinde ayni rivayeti veya raviyi reddettigini yine Kevsernin eserlerinden örneklendirmistir. Gumarnin dil ve uslubunda hakaretamiz ifadelerin siklikla yer almasi, Eb Hanfeyi acemlerin peygamberi, Kevseryi de Eb Hanfenin ummeti gibi tanimlamasi, ithilaftan ziyade itikadi sonuclar doguran polemik unsurlari arasindadir.
Calisma surecinde Gumarnin tenakuz iddialarinin cogunda eksik veya hatali bilgiler verdigi ya da Haneflerin hadislerle ilgili takip ettigi metotlari dikkate almadigi görulurken Kevsernin de özellikle ricale dair konularda -bize göre tenakuz olmamakla birlikte cerh ve tadil acisindan önceki dönemlerde yapilmis tenkitlere farkli bakis acilari sergiledigi tespit edilmistir. Dolayisiyla eser-rey ihtilafinin son dönemine isik tutacak sekilde telif edilen Gumarnin eseri, ilmi ve metodik bir tenkitten ziyade daha cok kurgusal iddialar ile polemiklere yöneliktir sonucu, elde edilen bulgular neticesinde ifade edilebilir.