Asyada Bati-Karsitligi Siyaseti;Pan-Islamci ve Pan-Asyaci Düsüncede Dünya Düzeni Vizyonlari

Cemil Aydin, olaganüstü detaylarla dolu bu mukayeseli modern dünya tarihi calismasinda, Avrupanin evrensellesmesini mümkün kilan degerleri bizzat degersizlestirdigi emperyalizm siyasetine tepki olarak dogan iki önemli fikri ve siyasi akimi; Osmanli pan-Islamciligi ve Japon pan-Asyaciligini bir arada degerlendiriyor. Gerceklestirdikleri reformlara ragmen 19. yüzyil boyunca Osmanlinin ve Japonyanin Batili gücler tarafindan Oryantalist imgelerle nitelenip dislanmasi bu iki ülkenin kimligini ve imajini hic olmadigi kadar Dogululastirirken, Müslüman ve Japon entelektüeller sömürgelestirilmis halklarla Asyanin ve Islam dünyasinin asagilanma yüzyilindan cikisi icin bir dizi isbirligi arayisina girismistir. Reformcu Asyalilar arasinda hizla ilgi gören Bati-karsitligi, Aydinlanmaci evrensel Batiya degil, irkci sömürgeci Batiya esasli bir elestiri getirirken bir yandan da pan-Afrikaci, Bolsevik ve Batinin icinden Batiyi elestiren müttefikler kazanmis; mazlum halklar hak ve özgürlük talepleriyle sömürgeci Batinin cöküsünü zorlamistir. Ancak Dogunun uyanisi beklenenden cok baska bir seyir izlemis; pan-Asyaci ve pan-Islamci hareketler zamanla farkli milliyetci projelerin hizmetine girmistir. Tanzimattan Tokyo Savas Suclari Mahkemesine uzanan uzun yüzyili zihin acici bir berraklikta anlatan Asyada Bati-Karsitligi Siyaseti, Hindistanin, Misirin, kismen Cinin sömürgelestirilmesinden Japonlarin 1905te emperyal Rusyayi maglup etmesinin yarattigi küresel heyecana, Türk Kurtulus Savasindan Asya halklarinin özgürlesmesine uzanan büyük bir dönüsüm caginin Avrupa-merkezcilikten azade bir anlatimini sunuyor. Ingilizcede yayinlandigi 2007den bu yana modern dünya tarihi sahasinda cokca tartisilip uluslararasi iliskiler literatüründe büyük etki uyandiran bu görkemli eser, Türkiyedeki tartismalara da yeni perspektifler kazandiracaktir