Erzurumda Rus Isgali

1877-1878 Osmanli-Rus Savasinin sonunda Ruslar, Yesilköy önlerine kadar gelmis, Kafkas Cephesinde ise Kars, Ardahan ve Erzurumu icine alan bölgeyi tamamen isgal etmislerdi. Osmanli Devleti yenilgiyi kabul ederek 31 Ocak 1878 Edirne Ateskesi ve 3 Mart 1878 tarihli Ayastefanos Yesilköy Antlasmasini imzalamak zorunda kalmisti. Osmanli Devleti Kafkas Cephesinde Batum, Kars, Ardahan ve Oltuyu kaybetti ancak Erzurum, Dogu Bayazit ve Eleskirti geri aldi. Özellikle agir kis sartlari ve tifüs salgini yüzünden Rusya ve Osmanli Devletinin Kafkas Cephesinde asker kayiplari cok büyük oldu. Ruslar Loris Melikov, Herman, Selkovnikov gibi bircok önemli komutanlari ve subaylarini kaybetti. Aziziye direnisi ve salgin hastaliklarin Ruslarin daha ileri harekatina engel oldugu söylenebilir. 93 Harbi sonucunda; Osmanli Türk Devleti asker, toprak ve silah kayiplari disinda, büyük bir muhaceret olayi yasamistir. Ruslarin eline gecen Kars, Ardahan ve Oltu kirk yildan fazla süren Rus egemenliginden sonra, 16 Mart 1921 tarihli Moskova Antlasmasi ile Türk topraklarina katilabilmistir. Yedi ay süren Erzurum Isgali sirasinda Erzurum Askeri Valiligi görevinde bulunmus Tümgeneral Sergey Mihailovic Duhovsky ve esi Varvara Duhovskayanin Prenses Galitzine 1877-1878 Osmanli-Rus Savasinin hemen ardindan 1878 yilinda St. Petersbugda yayinladiklari anilar, hic bilinmeyen, gizli ve karanlikta kalmis bircok olayi aydinlatmasi ve bizzat en üst yöneticiler tarafindan yazilmasi sebebiyle ayrica önemlidir.