Baslangictan Günümüze Magrib Tefsir Tarihi

Mekke, MedineHicaz ve IrakKfe ekolleriyle baslayan tefsir hareketi, fetihlerin devam etmesiyle birlikte Misir, Maveraünnehir, Kuzey AfrikaMagrib, Endülüs ve Anadolu bölgelerine dogru kaymaya baslamistir. Tefsir tarihi yaziminin yeniden ele alinmasini gerekli gören bazi arastirmacilar, ekol ve akim anlaminda ciddi gelismeler gösteren bu bölgelerin gözden uzak tutulmamasina, buradaki faaliyetlerin arastirilip ortaya cikarilmasina, özellikle tefsirin kurulus dönemi faaliyetlerine eklemlenmesine dikkatimizi cekmektedir. Cünkü üc ekolün ortaya koydugu klasik tefsir yaklasimi rivayet agirlikli cerceve icerisinde degerlendirilmektedir. Oysa müfessirin yorumunu yasadigi bölge, ilm ve kültürel cevre, hayat tarzindan kaynaklanan örf ve adetler, bölgede yayilan mezhep ve firkalar, egitim aldigi hocalar, ilim ve medeniyet seviyesindeki farkliliklar ve farkli kültürlerle karsilasma derinden etkilemektedir. Bu sebeple Dogu-Islam dünyasi ile Endülüs medeniyeti arasinda köprü vazifesi gören, her iki medeniyetten etkilendigi gibi ayni zamanda her ikisini etkileyen bu cografya Fas, Tunus ve Cezayir tefsir calismalari kapsaminda inceleme ve arastirma konusu yapilmistir.
Bir tefsir tarihi calismasi olarak planlanan bu arastirmada sinirlari belirlenmis bölgede Fas, Tunus ve Cezayir ilk dönemden itibaren günümüze kadar yapilan tefsir faaliyetleri iki asamada ele alinmaya calisilmistir. Birinci asamada baslangictan itibaren XIX. yüzyila kadar gecen süre icerisinde bölgede ortaya konan klasik dönem tefsir calismalarini gün yüzüne cikarmak hedeflenmistir. Ikinci asamada ise modern dönemde Magribde yapilan calismalar üzerine yogunlasilmistir. Bu bölgede yapilan tefsirler islahictima, makasid, selef, firka ve tasavvuf-isar seklinde tasnif edilerek incelenmistir.