Dwa bieguny

Eliza Orzeszkowa
Polska pisarka nurtu pozytywizmu znana pod nazwiskiem meza, Piotra Orzeszko, nazwisko rodowe: Korwin-Pawlowska. Publikowala pod pseudonimami: E.O., Bak, Wa-Lit-No, Li...ka, Gabriela, Litwinka. Pierwszymi jej tekstami byly powiesci tendencyjne (Marta 1873); cele swojej wczesnej twórczosci przedstawila w rozprawach: Kilka uwag nad powiescia (1866) i Listy o literaturze (1873). Drugim etapem pisarskim Orzeszkowej byl realizm (Nad Niemnem), oscylujacy niekiedy w kierunku naturalizmu (Dziurdziowie). Teoretycznoliterackie opracowanie zalozen powiesci realistycznej znalazlo sie w rozprawie O powiesciach T.T. Jeza z rzutem oka na powiesc w ogóle (1879). Pózne utwory nosza cechy prozy modernistycznej (tom Gloria victis). Najslynniejsza powiesc Orzeszkowej, Nad Niemnem, dotyczy tematu tozsamosci narodowej, bedac jednoczesnie uczczeniem powstania styczniowego, w którym autorka czynnie brala udzial. Samo powstanie bylo bardzo wazna czescia jej zycia - w swoim domu ukrywala ostatniego dyktatora tego zrywu narodowego, Romualda Traugutta, osobiscie tez organizowala zaopatrzenie i pomoc lekarska dla powstanców. Pisarka utrzymywala scisle kontakty ze srodowiskiem literackim: M. Konopnicka byla jej bliska przyjaciólka jeszcze z pensji; ozywiona korespondencja laczyla Orzeszkowa z L. Méyetem i Z. Milkowskim; byla zwiazana z tygodnikiem Bluszcz. Nominowana do Nagrody Nobla w 1905 r., przegrala jednak z H. Sienkiewiczem. Twierdzila, ze literatura powinna odpowiadac za los spoleczenstwa.
Ur.
6 czerwca 1841 r. w Milkowszczyznie
Zm.
18 maja 1910 r. w Grodnie
Najwazniejsze dziela:
Nad Niemnem (1888),
Cham (1888),
Meir Ezofowicz (1878),
Gloria victis (1910),
Dobra pani (1873),
A...B...C... (1873),
Niziny (1885),
Dziurdziowie (1885)