Tevilatül-Kuran ve el-Kessafta Kelami Tartismalar

Matürd 333944, Ebül-Hasen el-Esar 324935nin Suriye-Irak havzasinda kurdugu Sünn kelam mektebine nispetle akilciliga daha cok önem veren ve kökleri, Ehl-i sünnet akdesinin tesekkülüne etki eden alimlerin basinda yer alan Eb Hanife 150767ye dayanan Sünn kelam mektebinin Maveraünnehir havzasindaki kurucusudur. O, günümüze ulasan ilk dirayet tefsiri olan Tevlatül-Kuran adli eseriyle sadece Ehl-i sünnet inanc sistemi ve Sünn kelami savunup sistemlestirmekle kalmamis basta Mutezile olmak üzere Sa, Havaric, Müsebbihe ve Karamita gibi mezhep ve firkalarin fikirleriyle de mücadele etmistir. Tevlatül-Kuran, bir ucta akl bilgileri birincil kaynak olarak kabul eden ve hadisleri akait alaninda genellikle dikkate almayan Mutezil kelamcilarin, diger tarafta da akl bilgileri ihmal eden ve yalnizca nakl bilgileri ön plana cikaran muhaddis ve fakihlerin olusturdugu problemli iki din algisina karsi, akl bilgilerle nakl bilgileri uzlastiran mutedil bir din anlayisinin ürünüdür.
Zemahser 5381144 ise tefsir, hadis, nahiv, Arap dili ve edebiyati, kelam, ilm-i beyan, mean, bedi gibi ilimlerde asrinin tartismasiz imami; Arap dili ve edebiyatina derin vukfiyeti ve Arap dilindeki tartismasiz otoritesi sebebiyle Seyhul-Arabiyye olarak kabul edilen cok yönlü Mutezl bir alimdir. Zemahser 5381144nin engin mean, beyan, bed ilimlerine vukufiyetinin ürünü ve Kuran diline tercüman olan zirve eseri el-Kessaf, Kurani lügat, nahiv ve belagat ilkelerini dikkate alarak yorumlamasi, Kuran-i Kermin icaz yönlerini, özellikle tasidigi edeb üstünlügü ve erisilmez nazim güzelligini ortaya koymasi, Kuranda manalarin tasvir ve temsil yoluyla anlatilmasinin etkili bir metot oldugunu göstermesi gibi özellikleriyle cok begenilmis ve hemen bütün müfessirlerce kaynak olarak alinmistir.
Islam düsünce tarihinde ve tefsir geleneginde böylesine silinmez izler birakmis iki müfessirin kelam-itikad meselelere iliskin tevil, görüs, yorum ve degerlendirmeleri de elbette dikkat-i calip ve arastirilmaya deger konumdadir. Iste elinizdeki bu eser de hem Matürd 333944nin Tevlatül-Kurani hem de Zemahser 5381144nin el-Kessafindaki kelam-itikad meseleleri mukayeseli olarak okuyuculara sunmaya calismaktadir.