Tarihi, Gelenegi ve Icrasiyla Türk Msikisinde Mevlid ve Kani Karaca

Senden daha güzelini görmedi hicbir dde
Dogurmadi hicbir kadin senin gibi nadde
Yaratildin her türlü kusurdan azade olarak
Sanki sen nasil istediysen öyle edildin halk
Hassan b. Sabit
Belagata önem veren Hz. Peygamberin s.a.v sairlerinden olan Kaab b. Züheyr, Abdullah b. Revaha ve yukarida örnegini verdigimiz Hassan b. Sabite ait Peygamberin dogumu dahil olmak üzere, sreti, semaili ve övgü iceren siirler, sonraki sairlere ilham kaynagi olmus ve sonrasinda mevlid de dahil olmak üzere her konudan müstakil eserlerIn dayanagi olmustur. Peygamberin dogumundan hemen sonrasinda oruclar tutulmaya baslanmasi, fakirlere yemek dagitilmasi, dogdugu evin ziyaret edilmesi ve dogum gününde kabe kapilarinin acilmasi gibi olaylar mevlid kutlamalarinin ilk örnekleridir. Sosyolojik ve kültürel farkliliklarla sonraki dönemlerde Fatimilerdeki mevlid kutlamalarina, Abbasiler döneminde dicle nehri üzerinde mumlarla donatilmis kayik donanmalarinin gecisiyle senliklerin düzenlenmesine ve Selcuklular döneminde Kökbörinin sasali ve günlerce süren kutlamalarina kadar uzanmistir.
14. ve 13. yyda Mogollarin istilasi, Batinilerin, Bizans ve Iran kaynakli heterodoks yapilarinin ortaya cikisi, Anadoluyu ates cemberine cevirmistir. Böylesine eklektik ve karisik durumlar icinde Asik Pasanin, Mustafa Daririn ve Ahmednin Tevhid ve Peygamber sevgisi odakli eserleri kurtulusun birer recetesidir. Bunlar icinde hic kuskusuz o dönemi yasayan ve kurtulusun dinamigini atesleyen kisi Vesletün-Necatin müellifi Süleyman Celebidir.
Kendisinden sonra da eserine cok defa nazireler yapilmis mevlidler yazilsa da hic biri onun söhretine ulasamamistir. Eseri bestelendikten sonra mübarek gün ve gecelerde mevlidhanlar tarafindan okunarak halkin büyük teveccühünü görmüs, Osmanli Devletinin Tevhid ve Peygamber sevgisi odakli din ve siyasi mottosu haline gelmis ve devlet nezninde büyük kutlamalara vesile olmustur. Mevlid vakiflari kurularak, kandiller haricinde dogumlarda, nikahlarda, ölümlerde, hac ugurlama ve karsilamarda vb. olaylarda okunmasina kadar sürec icerisinde bu toplumda büyük bir Mevlid kültürü olusmasina sebep olmustur.
Süleyman Celebi Mevlidinin bu denli meshur olmasinda musikinin dahli yadsinamaz bir gercektir. Gönüllere tesir veren okuyuslar neticesinde mevlidhanlik kültürü olusmus, pek cok mevlidhan ismini tarihe yazdirmistir. Son dönem mevlidhanlar icinde yakin zamanda kaybettigimiz ve nevadirden olan Kani Karacadir. Musikinin inceliklerini bilen, makamlarla adeta cambaz gibi oynayip geckiler yapan, dini bilgilere ve Kuran kiraatindeki vukufiyetiyle Bir mevlid nasil okunmali sorusunun cevabi olan Karaca, müstesna bir mevlidhan olarak zihinlerde ve gönüllerde yer edinmistir.
Bu kitapta tarihi seyir icinde mevlidin dogusu, Islam ülkelerindeki kutlamalari, mevlid örnekleri ve Osmanli döneminde yazilmis Süleyman Celebinin Vesletün-Necati hakkinda bilgiler verilmektedir. Ayrica Kani Karacanin mevlid icrasinin musiki tahlili yapilarak gelenek nesillere aktarimi yapilmaya calisilmistir.